Ik heb slijtage, daar kan ik niks meer aan doen?
Vorige maand kwam een patiënt op ons spreekuur. Hij had kniepijn en was gestopt met hardlopen. Hij dacht nooit meer te kunnen hardlopen. Op basis van röntgenfoto blijkt dat hij namelijk artrose heeft. Zijn wens was vooral minder pijn en verdere achteruitgang voorkomen. Hij wil nog geen kunst knie. Hardlopen heeft hij opgegeven. Aan artrose/slijtage kun je namelijk niks meer doen toch? Inmiddels kan hij ondanks de artrose weer hardlopen. Meer dan een miljoen mensen in Nederland hebben te maken met artrose. Naar schatting is dit aantal in 2040 zelfs verdubbeld. Wat is artrose eigenlijk, wat zijn beperkingen, opties en geeft het pijn?
In een serie reeks zal ik antwoord geven op de vragen:
1: Wat betekent artrose eigenlijk en wat is het natuurlijke proces?
2: Artrose en pijn, wat is de relatie en wat kan ik er aan doen?
3: Zijn er spelregels gekoppeld aan artrose, wat kun je beter wel en niet doen?
4: Wat is de rol van fysiotherapie en vitaliteitstherapie?
Wat is artrose/slijtage?
Een gewricht is simpel gezegd het scharnierpunt tussen 2 botstukken. Vaak een kop en een kom. Om er voor te zorgen dat de 2 botstukken niet over elkaar heen schuren, zit er kraakbeen met gewrichtsvloeistof tussen. Een andere reden is maximaal contactoppervlak voor stabiliteit. De verslechterde conditie en afbraak van dit kraakbeen wordt artrose genoemd. In de volksmond ook wel slijtage.
.
Bij slijtage denk je al snel aan een verouderde machine die piept en kraakt. In de natuur is het zo dat alles wat je gebruikt onderhevig is aan slijtage. Dit lijkt een onomkeerbaar proces te zijn. Op den duur moet je bij machines zelfs onderdelen vervangen. Vreemd genoeg zien we dat een machine ook slijtage laat zien zonder het te gebruiken, in de vorm van roest en natuurlijke afbraak (halfwaarde tijd). Het klinkt bijna alsof je moet kiezen tussen twee kwaaien: niet gebruiken om afbraak en beschadiging te voorkomen, maar wel meer kans te geven voor roest en vice versa. Ons lichaam is een continu bouwproject.
Het vergelijk van ons lichaam met een machine gaat natuurlijk niet helemaal op. Het grote verschil is dat wij continu nieuwe cellen aanmaken. In totaal zelfs 2 miljoen cellen per seconde. Er is in ons lichaam een continue balans tussen opbouw en afbraak van lichaamscellen. Het lichaam is continu aan het bouwen, afbreken en renoveren. Niet elk deel krijgt evenveel aandacht. Dit is afhankelijk van soort materiaal, leeftijd en belasting. Zover we nu kunnen bekijken vanuit wetenschap, lijken wij bijna geen nieuwe kraakbeencellen aan te maken. Des te belangrijker is het onderhoud van onze gewrichten.
“Artrose is eigenlijk een disbalans tussen opbouw, onderhoud en afbraak van kraakbeen.”
Hoe houdt je het gewricht gezond?
Er zijn twee belangrijke factoren: de prikkel voor behoud en voeding. Je lichaam is heel efficiënt. Als jij iets niet gebruikt, is er geen reden om te onderhouden. Dat zou verspilde energie zijn. Daarbij is kraakbeen niet aangesloten op een vaatstelsel zoals je dat bij spieren ziet. De enige manier om kraakbeen te voorzien van “voeding” is het gewricht bewegen, bij voorkeur actief.
.
Door actief het betrokken gewricht te bewegen ontstaat er wrijving en warmte in het gewricht. In het gewricht zit gewrichtsvloeistof. Het is net stroop, als het warm wordt is het vloeibaar en als het koud is hard. Dit heeft een enorm voordeel. Het gewrichtsoppervlak (kraakbeen) is namelijk niet glad van zichzelf. Het is een soort ruw berglandschap (kraakbeen) met een laag sneeuw en ijs (koude stroop). Hierdoor lijkt het heel glad en vlak. Het gewrichtscontact tussen twee botstukken is vergelijkbaar met twee ijsplaten (harde stroop) op elkaar met een gesmolten laag (warme stroop) er tussen. Dit maakt het gladder dan alleen ijs..
Bewegen zorgt er voor dat het gewrichtsvloeistof vloeibaarder wordt en overal voeding komt. Dit gebeurt alleen daar waar het gewricht daadwerkelijk wordt bewogen. Als je altijd je knieën gebogen hebt en nooit goed strekt krijgt de ene helft wel en de andere helft geen voeding. Artrose of slijtage zien we vaak op de uiteinden van een gewrichtskop of -kom, daar waar juist minder wordt bewogen. Actief het gewricht bewegen is belangrijk om voldoende druk op het gewricht te zetten. Aanspanning van spieren is voldoende. Dit zorgt voor meer wrijving en dus warmte.
.
Gewrichtsvloeistof wordt geproduceerd door het kapsel. Het kapsel is een soort sok om het gewricht. Door (trek) beweging van het kapsel wordt de aanmaak van gewrichtsvloeistof gestimuleerd. Kleine bewegingen rondom het midden heeft niet veel effect. Het kapsel krijgt pas een goede prikkel in de eindstanden. Daar komt bij dat om het kapsel op rek te brengen draaien in het gewricht belangrijk is. Twee dimensioneel bewegen in bijvoorbeeld de meeste fitnesstoestellen is daarom niet voldoende. Naast de knie te buigen en strekken in de eindstanden moet je de knie ook draaien, een gecontroleerde gewrichtsrotatie in de eindstanden. Zie ook onze video over CAR’s (Controled Articular Rotations).
.
Het advies
Het advies is gevarieerd te blijven bewegen en dagelijks de uiteinden van bewegingen verkennen. Bijvoorbeeld maximaal strekken en buigen gecombineerd met een draai van de knie. Dit hoort niet gepaard te gaan met pijn. Het is heel begrijpelijk dat je vragen hebt over welke oefening het meest geschikt is voor jou en welke intensiteit. Ook al is er geen pijn. In beide gevallen adviseer ik een afspraak te maken met een van onze fysiotherapeuten. Samen kun je werken aan gezondere gewrichten. Klik hier om direct een afspraak te maken.
.
Ook geïnteresseerd in de volgende delen over artrose:
2: Artrose en pijn, wat is de relatie en wat kan ik er aan doen?
3: Zijn er spelregels gekoppeld aan artrose, wat kun je beter wel en niet doen?
4: Wat is de rol van fysiotherapie en vitaliteitstherapie?
Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief of volg ons op facebook en twitter!
